De hersenen zijn ‘in’ en het maatschappelijk veld is enthousiast over mogelijke toepassingen uit onderzoek op het gebied van hersenen, leren & cognitie. Maar wat heeft het wetenschappelijk onderzoek eigenlijk opgeleverd? En heeft het onderwijs nu wel of geen baat bij kennis over hersenen? Het vaktijdschrift ‘Van twaalf tot achttien (VTTA)’ van oktober is gewijd aan het thema ‘brein’. Daarin is een artikel van me opgenomen waarin ik inga op deze vragen. Er is een elf-tal inzichten bruikbaar tot zeer bruikbaar en die bespreek ik in dat artikel. Onderstaand ‘elfje’ over onderwijs, brein en leren vat ze samen:
- De hersenrijping loopt door tot ongeveer het 25e jaar en de adolescentie is een periode van kansen en mogelijkheden
- De omgeving is bepalend voor die rijping
- Biologische factoren zoals goede slaap en goede voeding bepalen ons dagelijks functioneren
- Psychosociale factoren en cultuur, alsmede stimulerende gezinsomstandigheden zonder stress zijn de motor van de ontwikkeling van hersen-netwerken
- Kinderen verschillen in de dynamiek van hun ontwikkeling
- Slecht schools presteren is nog geen leerstoornis. Heel goed presteren betekent nog niet hoogbegaafd.
- (De grote meerderheid van de) jongens en (de grote meerderheid van de) meisjes verschillen in snelheid en fasering van de hersenrijping
- Belangrijke neuropsychologische vaardigheden zijn bepalend voor de ontplooiing
- Het onderwijs kan baat hebben bij het gebruik van begrippen die ingaan op neurocognitieve vaardigheden
- Leerproblemen en condities zoals AD(H)D, dyslexie en dyscalculie, maar ook angst, stres en matig welbevinden liggen niet vast in de genen
- Opvoeders, leraren en samenleving kunnen voorwaarden scheppen voor de ontplooiing
Het artikel in VTTA concludeert:
“Onderzoek naar de hersenen heeft ons geleerd dat aandacht voor cognitieve en executieve functies én voor de hersenrijping belangrijk is voor de ontplooiing van kinderen en jeugdigen in een veranderende wereld. Zij dienen veel en brede ervaringen op te doen, nieuwsgierig en ondernemend te zijn. Het onderwijs zou zich daarom moeten richten op de persoon van de lerende in diens context om zijn persoonlijke groei en daarmee studiemotivatie en leerprestatie te verbeteren”.
Jolles, J. (2016). Onderwijs, hersenen en cognitie: de kloof overbrugd? VTTA (Van Twaalf Tot Achttien) oktober 2016