Het onderwijs is al jaren gewend om op eenzelfde manier lesstof aan te bieden, resultaten te meten en schooladviezen te geven. Maar wordt hierbij eigenlijk rekening gehouden met de ontwikkeling van het individuele kind? Is het mogelijk dat de manier waarop kinderen – of liever gezegd hun brein – zich ontwikkelt niet zo goed past bij de aangeboden lesstof? Antwoord op deze vraag resulteert in zes praktische aanbevelingen voor het onderwijs én voor opvoeders. Ze zijn te lezen in een artikel, geschreven door Floor van den Hout en Jelle Jolles, dat vandaag in de special Positief Opvoeden van Psychologie Magazine verschijnt.
Herken een traaggroeiende boom en geef hem tijd
Eén van de zes manieren om onderwijs beter op het kinderbrein te laten aansluiten, is om rekening te houden met het eigen tempo waarin hersenen zich ontwikkelen. Hersenrijping volgt bij iedereen min of meer hetzelfde patroon, maar dat neemt niet weg dat er grote individuele verschillen zijn. Ook een traaggroeiende boom kan de hoogste worden. Sommige breinen nemen een vliegende start en stagneren later, andere breinen kabbelen in rustig tempo door, en voor weer andere breinen geldt dat ze traag op gang komen en later een sprintje trekken. Een brein dat nog niet toe is aan bepaalde vaardigheden moet je daarom niet forceren in een bepaald tempo. Het kan zelfs averechts uitpakken. Als je kinderen wier brein nog niet toe is aan hogere cognitieve functies lastigvalt met abstract redeneren en logica, loop je kans op rekenangst. Dat zijn de “dat-kan-ik-toch-niet-kindjes” die de rest van hun leven denken dat ze niet kunnen rekenen. Hartstikke zonde. Kinderen en jeugdigen die wat later tot ontwikkeling komen kunnen heus goed leren rekenen, maar je moet geduld met ze hebben.
Ook de Cito-toets en bijbehorende schooladviezen hebben een ongelukkige timing voor kinderen en jeugdigen die wat later tot ontwikkeling komen. Die worden daardoor vaak te laag ingeschaald voor het vervolgonderwijs en dan is het lastig om omhoog te krabbelen. Het omgekeerde komt natuurlijk ook voor: kinderen die op jonge leeftijd alert zijn en goed presteren op school, en later stagneren in hun ontwikkeling. Maar in het huidige schoolsysteem is een stapje terug doen eenvoudiger.
Wat het onderwijs met deze kennis kan doen? Het zou in ieder geval (nog) meer kunnen kijken naar de individuele leerling en diens tempo van ontwikkeling en daarmee bijdragen aan een bredere ontplooiing. Lees de overige vijf aanbevelingen in de speciale editie Positief Opvoeden van Psychologie Magazine dat vanaf vandaag in de winkels ligt.
Bronnen
- Jelle Jolles (2016, 2017). Het tienerbrein. Over de adolescent tussen biologie en omgeving. Amsterdam University Press. ISBN 9789462987470.
- Van den Hout, F. en Jolles, J. (2018). 6 manieren om ons onderwijs beter te laten aansluiten op het kinderbrein. Psychologie Magazine Special ‘Positief Opvoeden’, september 2018.