The School of Life biedt heldere ideeën voor het dagelijks leven. Op 17 april, in de Westerkerk te Amsterdam, was het mijn beurt voor een bijdrage. Het tienerbrein wil volwassen worden, en probeert dat door zo veel mogelijk kennis en ervaring op te doen. Hoe kunnen wij hierbij helpen? Nnenna Onwuka zat in de zaal namens The School of Life en vraagt zich af: hebben volwassenen niet net zo veel baat bij zo’n stimulerende benadering? Zijn mensen ooit echt af? Een mooie vraag, waar grappig genoeg een eenduidig antwoord op is.
Door: Anna Tuenter en Jelle Jolles
Centrum Brein & Leren, VU Amsterdam
Doel van mijn lezing in de Westerkerk was niet om zomaar een lezing te houden over de hersenen, en niet zomaar over de tiener, maar over de houding die we zouden moeten aannemen ten opzichte van de tiener en zijn hersenontwikkeling. Het tienerbrein heeft als ultieme doel om volwassen te worden, isoleerde Onwuka uit mijn verhaal, en probeert dat door zo veel mogelijk kennis en ervaring op te doen. Voor een optimale ontplooiing heeft de tiener de gerichte sturing, steun en inspiratie nodig van alle volwassenen om hem heen.
‘Hoe was je werk?’
Veel van de concrete aanbevelingen die ik doe voor het geven van de juiste stimulans vindt Onwuka niet alleen van toepassing op tieners, maar ook op volwassenen. Ik raad bijvoorbeeld aan om veel met je tiener te praten, hem te verleiden tot discussies. Zo creëer je niet alleen denk- en redeneervaardigheden, maar leer je de tiener ook nadenken over de gevolgen van zijn handelingen. Onwuka: “Je moet tieners uitdagende vragen stellen. Klopt. Maar ook mijn moeder reageert beter op een uitdagende vraag dan op een simpel ‘hoe was je werk?’”.
Onwuka stelt voor dat we elkaar ons hele leven op deze manier blijven inspireren. Ook na ons vijfentwintigste levensjaar, als de rijping van ons brein compleet is en we officieel volwassen zijn. Want zijn we ooit helemaal af? Het kan toch niet zo zijn dat er vanaf dat moment niets meer te doen is aan onze (gebrekkige) ontwikkeling?
Fysiek tot de eindlengte
Op die mooie vraag is grappig genoeg een eenduidig antwoord te geven. Een belangrijk kenmerk van de hersenen is dat ze een slim informatie-verwerkend systeem zijn dat zich tot op zeer hoge leeftijd aan blijft passen aan een veranderende omgeving. De hersenen zijn plastisch: de netwerken die de bijna 200 structuren op de hersenschors en die in dieper gelegen hersendelen met elkaar verbinden, blijven zich veranderen en zelfs reorganiseren. Ook het volwassen brein kan daardoor leren. Gelukkig maar, anders zou je na je adolescentie geen mogelijkheden meer hebben om jezelf ook maar enigszins te ontwikkelen.
Tegelijkertijd is het zo dat de ontwikkeling die volwassenen nog kunnen doormaken veel bescheidener is dan de ontwikkeling die plaatsvindt bij kinderen en tieners. In de tienertijd groeien mensen fysiek tot hun eindlengte.
Juist de rijping van de hersenen die tot het vijfentwintigste levensjaar plaatsvindt, maakt de tiener zo ontvankelijk voor onze sturing, steun en inspiratie. De tienertijd is nódig om het brein te creëren dat jou tijdens je volwassen leven in staat stelt om je route in de samenleving te vinden. Daarvoor is het nodig dat je je flexibel op kunt stellen ten opzichte van je omgeving. En om dát te kunnen doen, heb je veel ervaringen nodig; ervaringen die je weer nodig hebt om nóg meer ervaringen op te kunnen doen. Je moet leren denken, reflecteren en vooruitzien: dat is het gereedschap waarmee je een voortdurend veranderende omgeving te lijf kunt gaan.
Bron
Nnenna Onwuka (2017). Mensen, het zijn net tieners. Geraadpleegd op 18 juli 2017, van de website van The School of Life.
Meer weten?
Bekijk de video van de lezing voor The School of Life