Uit vandaag verschenen onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat 16 procent van de meisjes op het voortgezet onderwijs vorig jaar een hoger schoolniveau had dan hun leerkracht in groep acht had geadviseerd. Bij de jongens was dat 10 procent. Het percentage meisjes dat boven het schooladvies terechtkomt, was op alle schoolniveaus hoger dan bij jongens. Het CBS keek in het onderzoek naar leerlingen die niet bleven zitten. Wat zegt dit onderzoek nu over de gevonden verschillen tussen jongens en meisjes? En wat betekent dit voor de rol van de leerkracht? Kan de leerkracht een verschil maken? In een interview met NRC gaf ik hier een eerste reactie op, hieronder leest u nog meer over praktische implicaties.
Verschillen tussen jongens en meisjes
De meerderheid van meisjes van 10 tot 14 jaar is in vergelijking tot de meerderheid van jongens van diezelfde leeftijd iets verder in de neuropsychologische ontwikkeling. Hierdoor hebben deze meisjes een wat beter zelfinzicht. Ook zijn ze vaardiger op gebied van de zelfregulatie.
Ze weten beter wat de bedoeling is van de leerkracht, of van wat er van een toetsopgave wordt verwacht. Ze zijn daardoor net wat beter in het maken van schoolopgaven en presteren op school wat beter. Dit betekent niet dat meisjes slimmer zijn. Veel jongens van die leeftijd realiseren zich vaak nog helemaal niet waar huiswerk voor dient, en ze zijn ook nog niet erg consciëntieus. Waar jongens de neiging hebben hun vaardigheden en prestaties vaak wat te overschatten, is bij meisjes het tegenovergestelde het geval. Zij onderschatten zichzelf nog wat vaker. En dat leidt er toe dat ze er (meer dan jongens) nog een tandje bijzetten en bijvoorbeeld meer tijd aan huiswerk besteden. Ze zijn ook meer gemotiveerd om goede cijfers te halen.
“Meisjes en jongens zijn in principe even slim”
Meer structuur nodig
Door deze verschillen in de ontwikkeling van allerlei vaardigheden en zelfinzicht is de overgang naar de middelbare school voor jongens lastiger dan voor meisjes. Zoals gezegd heeft de meerderheid van de meisjes na groep acht al meer aandacht voor wat er van ze wordt verwacht. Ze kunnen hierdoor iets beter functioneren in de eerste klassen van de middelbare school, waar minder structuur en meer vrijheid is dan op de basisschool. En jongens hebben juist die structuur en ook duidelijke sturing nog zo nodig, omdat ze op dat moment nog niet zo goed zijn in zelfregulatie. Het is daarom dat meisjes duidelijk beter presteren in de eerste klassen van het voortgezet onderwijs, en dat jongens meer dan meisjes risico hebben om lagere prestaties neer te zetten dan bij hun talenten hoort. Jongens hebben dan ook meer kans op afstromen naar een lager schoolniveau.
“Er zijn veel aanwijzingen dat juist jongens wat meer worden onderschat”
Belangrijke rol voor leerkracht
De wetenschappelijke inzichten over de ontwikkeling van jongens en meisjes hebben implicaties voor het onderwijs. Het is mijn overtuiging dat jongens én meisjes in die periode baat hebben bij méér structuur, meer sturing maar ook meer inspiratie en feedback. Hun leervaardigheden zijn in ontwikkeling, en daar is steun van de leraar (maar ook de ouder) voor nodig. Ook het inzicht dat ze hebben in hun eigen functioneren moet zich nog ontwikkelen.
Daar ligt een belangrijke rol voor de leerkracht: feedback geven en zorgen dat de leerling ervaring krijgt in gebruik van meerdere leerstrategieën die vaardigheden ontwikkelen. En dat de leerling leert begrijpen ‘waar is deze leerstof voor?’, ‘waar ben ik goed in en waarin kan ik beter worden?’, ‘hoe pak ik dat aan’. Kortom, werk aan zelfinzicht en zelfregulatie. Daar hebben alle leerlingen wat aan: meisjes én jongens.
Bronnen
- CBS (2018, 11 december). Meisjes stijgen meer boven schooladvies uit dan jongens. Geraadpleegd op: https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2018/50/meisjes-stijgen-meer-boven-schooladvies-uit-dan-jongens
- NOS Jeugdjournaal (2018, 11 december). Bijdrage Jelle Jolles aan nieuwsitem over gevonden prestatieverschillen tussen jongens en meisjes in de eerste klassen van het VO, gepresenteerd in het Jaarrapport 2018 van het CBS, 11 december 2018. Geraadpleegd op https://jeugdjournaal.nl/uitzending/38209-avondjournaal.html
- Jelle Jolles (2016, 2017). Het tienerbrein. Over de adolescent tussen biologie en omgeving.Amsterdam University Press. ISBN 9789462987470
- Remie, M. (2018, 11 december). Meisjes stijgen vaker boven schooladvies uit dan jongens. Geraadpleegd op NRC.nl: https://www.nrc.nl/nieuws/2018/12/10/meisjes-stijgen-vaker-boven-schooladvies-uit-dan-jongens-die-structuur-missen-a3060171
- Tetering, M. van, Jolles, J., en Meijer, R. (2018, 6 november). 9-12 jarige meisjes zijn beter in zelfregulatie dan jongens. Blog op website jellejolles.nl: http://www.jellejolles.nl/9-12-jarige-meisjes-zijn-beter-in-zelfregulatie-dan-jongens/