Leraren en ouders zijn essentieel voor ontwikkeling en ontplooiing. Zij geven inspiratie en de docent kan directe steun en sturing bieden aan leerling of student. Zijn daarvoor nog handvatten te bieden vanuit de toegepaste neuropsychologie?
Presentaties. In twee presentaties voor het mbo op 23 november ga ik daarop in. In de ochtend geef ik een keynote voor de landelijke mbo-conferentie in Apeldoorn (MBO City). ‘s Middags verzorg ik de dagafsluiting op de conferentie High Impact Teaching georganiseerd door OnderwijsAdviesBureau Dekkers. In een interview door Peter Loonen (gepubliceerd op de website van de conferentie) geef ik alvast een aantal grote lijnen die mogelijk relevant zijn voor de docent of bestuurder in het mbo.
Ver-beelden. Uit praktijk-gericht onderzoek blijkt dat we jongeren kunnen leren om te ver-beelden: je maakt een mentaal beeld van datgene wat via taal tot je komt. Je maakt als het ware een filmpje ‘voor je geestes-oog’. Als docent draag je voorbeelden aan over hoe je dat doet en ook waarom ver-beelden belangrijk is. Op deze manier krijgen jongeren toegang tot kennis en ervaringen die anderen reeds hebben en zij zelf nog niet. Hiermee kun je studenten trainen om gebeurtenissen of ‘wat er zou kunnen gebeuren’ te analyseren en overwegen, om na te denken over betekenissen. Zie ook het interview.
Nieuwsgierigheid en het ver-woorden. Je traint interesse ‘Huh? Wat is dat en wat betekent het?’en je leert ze verbanden te leggen. Maar bovenal leer je studenten ver-woorden en te denken. Je verrijkt de woordenschat en geeft ervaringen in het denken in beelden én in taal. Interessant is dat door deze kennis en vaardigheden ook de vele verbindingen in het brein zich ten voordele ontwikkelen. Juist dit is een proces dat volgens mij, juist ook in het mbo (en in het vmbo), veel potentie heeft. Het beroepsonderwijs leidt professionals op die in de praktijk kunnen en willen denken. Maar daarvoor moeten ze wel eerst de basisvaardigheden ontwikkelen.
Stimuleer een attitude gericht op verbale uitwisseling. Door studenten te ondersteunen bij het verwoorden stimuleer je redeneervaardigheden maar ook nieuwsgierigheid; de interesse in ‘wat, waarom, waar, wanneer en hoe’. En nieuwsgierigheid is de kern waar het over gaat. Stimuleer de vaardigheid in denken en redeneren en ga minder de confrontatie aan. Want als volwassene win je weliswaar de discussie, maar je verliest je contact met de student en diens interesse. Maak bespreekbaar dat het leuk is dat er problemen zijn, en die mogelijk op te lossen zijn.
Kansen-ongelijkheid. Zo kunnen we als samenleving meer doen met kinderen die wat minder kansen hebben gehad. De kansen-ongelijkheid in het onderwijs is ook aan te vatten met de aanpak die ik hierboven beschrijf. Als je als jongere toevallig niet het voordeel hebt gehad van voldoende gedifferentieerd en uitdagend speelgoed en ook niet jarenlang bent voorgelezen, moet het ergens anders vandaan komen. En dat kan de school of sportclub zijn: een inspirerende leraar of coach legt kennis, informatie of problemen voor en helpt met ver-beelden en ver-woorden van de opties, en van wat het betekent.
De leraar is de motor. Als docent heb je een grote impact. Laat jongeren niet in hun eentje zoeken, maar vul de tijd zo in dat de inhoud meer aansluit bij de interesse van jongeren. Inspireer en maak daarbij gebruik van nieuwe leermaterialen, uitdagende onderwijsvormen en zaken die jongeren aanspreken. Je kunt wel willen dat de student de regisseur is van de eigen leertaak, maar de leraar, de docent is de motor: hij is nodig om het proces te stimuleren.
Lees het complete interview met daarin enkele praktisch toepasbare voorbeelden. Meer van deze voorbeelden geef ik tijdens de afsluitende lezing op het High Impact Teaching event op donderdag 23 november in Barneveld en op de landelijke mbo-conferentie in Apeldoorn (MBO City).